მართვა თითქოსდა ძალიან ბუნებრივი პროცესია. ველოსიპედზე დაჯდომისთანავე სწორედ მართვას ვსწავლობთ. თუმცა, მკვეთრ მოსახვევებში შესვლისას ან მაღალი სიჩქარით მოხვევისას, მხოლოდ ველოსიპედის ტარების ჩვეული შესაძლებლობების იმედად ნუ იქნებით. სწორედ ამიტომ მთის ველოსპორტში მაქსიმალურად უნდა გამოიყენოთ მართვის ყველა თქვენი შესაძლებლობები, რომ დაცულად და უსაფრთხოდ შეძლოთ ვიწრო ბილიკებისა თუ მონაკვეთების გავლა.
მოსახვევში შესვლა
ველოსიპედის მართვა იმაზე ბევრად მეტია, ვიდრე საჭის მიტრიალება შემხვედრი მოსახვევის მიმართულებით. ეფექტიანად მხოლოდ იმ შემთხვევაში მოუხვევთ, თუკი მოსახვევს “შეყვებით” და შემდეგ მოუხვევთ.
მოსახვევის “შეყოლა” ისეთი რამაა, რასაც ბუნებრივად აკეთებთ, თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ გაიაზროთ ეს უნარი, რათა შემდეგში მაღალი სიჩქარით დაძლიოთ switch-back-ები (ე.წ. თმის სარჭები) ან მოსახვევები.
ფოტოზე: ისწავლეთ თქვენი ბორბლების მოჭიდების ნდობა
ფოტო: Shaun Horrocks
ხომ გახსოვთ თქვენს გულს გამობმული წონის ძაფის იდეა, დამუხრუჭების ძალების ასახსნელად რომ გამოვიყენეთ? იგივე მოვლენასთან გვაქვს საქმე მოხვევისასაც, თუმცა ამ შემთხვევაში წონა არ უნდა გადავიდეს ორ ბორბალს შორის ხაზს იქით.
მკვეთრი მოხვევისას წარმოიქმნება დამუხრუჭების ძალები გამოწვეული წინა ბორბლის მიწასთან მოჭიდების შედეგად. ისევე როგორც მკვეთრი დამუხრუჭებისას, მკვეთრი მოხვევა ითხოვს მაქსიმალურად დაბალ პოზას, რომელიც თავის მხრივ მოგცემთ მეტ სივრცეს, რომ დაარეგულიროთ მართვა და აკონტროლოთ რხევა. რაც უფრო ჩქარა მოძრაობთ, მით უფრო უნდა მოიხაროთ.
უყურეთ მხოლოდ გზას
უხვევთ მხოლოდ იქ, სადაც მზერა მიგიწვდებათ. ამიტომ მოსახვევის შიდა მხარის მაქსიმალურ წერტილს უყურეთ. უყურეთ მთელი თქვენი ზედატანით, თავი მისი მიმართულებით მიმართეთ, მოხარეთ მხრები და მთელი ტანი მოსახვევისკენ შეატრიალეთ.
გაიწაფეთ მოხვევაში
მსუბუქად წამოიწიეთ სკამზე და დადექით ე.წ. გარე ფეხზე. სკამზე არჯდომა გეხმარებათ, რომ დაძლიოთ გზის მონაკვეთის უსწორმასწორობა (თქვენივე ფეხები და ხელები საუკეთესო ამორტიზატორები არიან). ბალანსის უნარის გამომუშავებისათვის უნდა ივარჯიშოთ მოხვევაში, თუკი არ გსურთ, რომ სკამზე იხტუნაოთ.
“გარე ფეხით” მიწაში ღრმად ჩასვლა კარგი მოჭიდებისათვისაა საჭირო. უფრო დაბლა ხართ თქვენს ველოსიპედზე და ამდენად უფრო მარტივია ბალანსის მიღწევა. “შიგნითა ფეხიც” უნდა წამოსწიოთ, რომ პედალი დაიცვათ ქვასთან ან მიწასთან შეხებისაგან.
ნახატზე: გაითვალისწინეთ, რომ ცუდ მოსახვევში უსწორმასწორობის დასაძლევად მეტი სივრცე გჭირდებათ, ე.წ. შიგნითა ფეხი ქვემოთ არ დაუშვათ!
საჭის მართვით გაჩერება
რაც უფრო მაგრად უხვევთ, მიწიდან მით უფრო მეტი წინააღმდეგობის ძალა ხვდება წინა ბორბალს. მარტო მოსახვევს კი არ უნდა მიყვეთ, არამედ მზად უნდა იყოთ, იგრძნოთ მუხრუჭის ძალა გვერდისკენ რომ გიბიძგებთ. და კიდევ, დაბალანსებული პოზა ზუსტი მოხვევისათვის საკვანძო მნიშვნელობისაა.
სავარჯიშო: წრეებზე სიარული
- შეარჩიეთ წყნარი მოკირწყლული გზა, ისეთი ერთ მხარეს მაინც რომ ქონდეს ბორდიური ან წინაღობა. დარწმუნდით, რომ ზედაპირი მოსწორებულია, სუფთა და რომ არ მოსრიალდებით (არ ყრია კენჭები, ფოთლები და ტორფი/ხავსიც არსადაა).
- პატარა ქვებითა და კენჭებით ან სხვა რამ საგნებით წრე მოხაზეთ, ასეთი 8 წრე დაგჭირდებათ.
- შემოხაზეთ 3 მეტრიანი (10 ფუტიანი) წრე ქვებით მონიშნული 4 “კარით”. წრე უნდა ეხებოდეს ბორდიურს. თითოეული კარი 2 პატარა ქვისაგან კეთდება. ისინი 0.6 მეტრით (2 ფუტი) ერთმანეთს დაშორებული. გზაზე იმ წრეებში იარეთ, რომელიც ქვებით გაქვთ მონიშნული (1 foot = 0.3 მეტრი).
- დაიწყეთ თქვენთვის სასურველი მიმართულებით მოძრაობა. იარეთ ნელა.
- ყოველთვის იყურეთ შემხვედრი კარისკენ და მის მიღმაც.
- შეატრიალეთ თავი და მხრები შემხვედრი კარისკენ (საითაც გინდათ, რომ წახვიდეთ) და ყურადღება არ მიაქციოთ ბორდიურს.
- ბორდიური დაბრკოლებაა, რომელსაც უნდა მოერიდოთ. ზედმეტ ყურადღებას თუ გამოიჩენთ, დიდია ალბათობა იმის, რომ შეეჯახებით. ამიტომ ფოკუსირდით გასავლელ გზაზე (ამ შემთხვევაში) შემხვედრ კარზე და არა რა გზითაც არ გინდათ, რომ წახვიდეთ (ბორდიურთან შეჯახება).
- დააწექით საჭეს მოხვევისას შიდა მხრიდან (მარცხნივ, როცა მარცხნივ უხვევთ). საჭეზე დაწოლა გეხმარებათ მაღალი სიჩქარისას მოხვევაში ან მკვეთრ მოსახვევებში.
- არ შეეხოთ წინა მუხრუჭს, როცა მოსახვევში შედიხართ, ეს მაშინვე ამოგაგდებთ ბალანსიდან. თუკი მოხვევისას სიჩქარის შენელება გინდათ, უნდა გამოიყენოთ უკანა მუხრუჭი.
- იოლია? სცადეთ სხვაგვარადაც.
- კიდევ გიადვილდებათ? უფრო გაართულეთ: გააკეთეთ წრე 2 მეტრი (7 ფუტი) დიამეტრის და იარეთ ორივე მიმართულებით.
- მაგრად დააწექით გარე ფეხით პედალს (მუხლა ლილვი (crank) ვერტიკალურია) და ძალიან მსუბუქად წამოიწიეთ სკამიდან.
- უყურეთ ბორდიურის საპირისპირო მხარეს, მოატრიალეთ თავი და მხრები მისი მიმართულებით: ამგვარად თქვენ ავტომატურად მიყვებით მას და მოუხვევთ.
- მეტად გსურთ გართულება? გაიმეორეთ სავარჯიშო ნაკლებად დამრეც გრუნტის გზაზე.
სავარჯიშო: მოხვევა სიჩქარის შენელების (დაგდების) გარეშე
ეს სავარჯიშო გასწავლით თუ როგორ უნდა მიყვეთ სიჩქარეს და შეინარჩუნოთ ის მოხვევისას. შეარჩიეთ ადგილი, სადაც რისკის გარეშე გარკვეულ სიჩქარეს აკრეფთ და სადაც სხვადასხვა საგნების მეშვეობით 90º-იან მოხვევის კუთხეს შექმნით. ბუნებაში შეგიძლიათ გამოიყენოთ მოსახვევი გრუნტის გზაზე და უფრო თვალსაჩინო გახადოთ თუკი მონიშნავთ წყლის ბოთლით ან ზურგჩანთით.
მოსახვევი დაახლოებით 9 მეტრი (30 ფუტი) სიგრძის უნდა იყოს.
- აკრიფეთ სიჩქარე
- თუკი ძალიან ჩქარა მოძრაობთ, შეანელეთ სანამ მოუხვევთ.
- უშუალოდ მოხვევამდე კი მსუბუქად წამოიწიეთ სკამიდან და “გარე” ფეხი მაქსიმალურად დაბლა დაუშვით (მარცხენა ფეხი მარჯვნივ მოხვევისათვის, მარჯვენა ფეხი კი მარცხნივ მოხვევისათვის). მთელი თქვენი წონა ამ ფეხზე უნდა გქონდეთ.
- ამავე დროს უნდა დაიწყოთ მსუბუქად მოხრა.
- მთელი თქვენი ფოკუსი მოსახვევიდან გასასვლელზეა. მოსახვევში შესვლამდეც კი უკვე გასასვლელს უყურებთ. თავი და მხრები მიმართულია მოსახვევის გასასვლელეისაკენ. რაც არ უნდა იყოს, ყურადღებას არ აქცევთ მოსახვევის მხარეს (შესაძლოა იყოს ფრიალო კლდე), რაც საყურადღებო და მნიშვნელოვანია ასეთ დროს, არის ის ადგილი, სადაც ბორბალი უნდა გაატაროთ!
- რაც უფრო ჩქარა მიდიხართ, მით უფრო უნდა დააწვეთ საჭის “შიდა” მხარეს. ეს გეხმარებათ მეტად გადაიტანოთ წონა წინა ბორბალზე და ამით მეტ მოჭიდებას მიაღწიოთ.
- თუკი მოხვევისას შენელება გჭირდებათ, არავითარ შემთხვევაში არ გამოიყენოთ წინა მუხრუჭი (თუკი გამოიყენებთ, მხოლოდ ძალიან მსუბუქად შეეხეთ), სიფრთხილით გამოიყენეთ უკანა მუხრუჭი.
- გაგიიოლდათ? მოუმატეთ სიჩქარეს! გამოიყენეთ მეტი ძალა.
გაფრთხილება: თუკი გვერდულად შესვლისას მუხრუჭებს გამოიყენებთ, ავტომატურად მოცურდებით გარეთა მხარეს და თუ არ გინდათ, რომ წინა ბორბალი მოგისრიალდეთ, არ შეეხოთ წინა მუხრუჭს მოხვევისას. შეგიძლიათ მსუბუქად დაარეგულიროთ სიჩქარე უკანა მუხრუჭის გამოყენებითაც. რა სიჩქარითაც ან სიმკვეთრითაც უხვევთ, მით უფრო მეტად უნდა მოერიდოთ მუხრუჭის გამოყენებას!
სავარჯოშოს დასკვნა: ახლა თქვენთვის უკვე უცხო არაა მოსახვევში შესვალა, იცით, საით უნდა მიმართოთ მზერა და როგორ მოიქცეთ მოხვევისას. იცით, რომ წინასწარ უნდა აკონტროლოთ სიჩქარე, მუხრუჭი და არ უნდა შეეხოთ მუხრუჭებს მოსახვევში შესვლისას. სცადეთ ზემოთმოცემული რჩევები და გარწმუნებთ, რომ მოკლე დროში მოსახვევების მეფე გახდებით!
თარგმნილი და რედაქტირებულია თეა გულუას და ჯეიმს დინის მიერ