მთის ველოსპორტში იმაზე უფრო ხშირად გვიწევს დამუხრუჭება, ვიდრე სხვა დანარჩენ სახეობებში. ხშირად ვიყენებთ მუხრუჭების მაქსიმალურად ყველა შესაძლებლობას, რათა შევძლოთ გზის გაგრძელება. უნდა შეისწავლოთ რამდენად სწრაფია თქვენი მუხრუჭები, რომ იცოდეთ დამუხრუჭების ოპტიმალური მანძილი ამა თუ იმ სიჩქარისათვის.
ყოველთვის მზად იყავით დამუხრუჭებისათვის
როგორც წესი, ერთი თითი მაინც უნდა გედოთ მუხრუჭის წევრზე. ნებისმიერ მომენტში მზად უნდა იყოთ დამუხრუჭებისათვის. იმგვარად მოერგეთ თქვენს მუხრუჭებს, რომ თითები მოდიოდეს მის წვერზე, ხოლო თქვენი წინამხარი, მაჯა და თითები ერთ ხაზზე იყოს.
სხეულის მასის გადაცემა
ბალანსის თავში ჩვენ ხომ უკვე აღვნიშნეთ, რომ გრავიტაციის ცენტრი ის წერტილია, რომელიც ორ ბორბალს შორისაა.
ნახატზე: რაც უფრო მაგრად დაამუხრუჭებთ, მით უფრო წინ გაგისვრით გრავიტაციის ძალა.
მაგარი დამუხრუჭებისას თქვენი გულის ეს პირობითი ხაზი წინ მიიწევს, როგორც ძაფი, რომელზეც თავისუფალი წონაა მიბმული. თუკი ეს ხაზი წინა ბორბლის მიწაზე საკონტაქტო წერტილის წინ ინაცვლებს, თქვენი სხეულიც წინისკენ დაიწყებს მოძრაობას და საჭეს “გადააფრინდებით”. ამგვარი დამუხრუჭება ქვაზე დაჯახების ტოლფასია – გრავიტაციის ცენტრი მაქსიმალური ბალანსის წერტილს გასცდება.
ნახატზე: დამუხრუჭება ან რამე საგანთან შეჯახება ერთი და იგივეა, თქვენი გრავიტაციის ცენტრი სულ მუდამ წინა ბორბლის მიწასთან კონტაქტის უკან უნდა იყოს.
ბალანსის წერტილის გადანაცვლება ძალიან ცუდად მოქმედებს დამუხრუჭებაზე. მთელი თქვენი წონა ამ დროს მოდის წინა ბორბალზე და უკანა ბორბალიც მიწასთან შეხებას კარგავს. ეს შეხება კი თქვენ დასამუხრუჭებლად გჭირდებათ. წონის სიმძიმით ბორბალი მიწაში ჩადის და იწვევს გაჩერებას. ამის გარეშე ის მხოლოდ თვითნებურად სრიალებს.
მუხრუჭის დაბალანსება
მუხრუჭის დასაბალანსება გულისხმობს საკმაო ძალის გამოყენებას ბორბლების შესანელებლად ისე, რომ არც გავჩერდეთ და არც მოვსრიალდეთ. რამდენადაც დამუხრუჭება სხეულის მასის ტრანსფერს გულისხმობს უკანა ბორბლიდან წინაზე, ამდენად უფრო მეტი ძალაა საჭირო წინა ბორბლის შესანელებლად, ვიდრე უკანასი. დამუხრუჭების ძალა იცვლება იქიდან გამომდინარე, თუ რამდენად მაგრად ამუხრუჭებთ და რამდენად ციცაბოა თქვენი გასავლელი ფერდობი.
მცდარია შეხედულება, რომ ფერდობზე დაშვებისას უკანა მუხრუჭი უფრო სანდოა. ეს სრულიად მცდარი შეხედულებაა. მხოლოდ უკანა მუხრუჭით ციცაბო ფერდობზე ვერ შეჩერდებით.
რიგ ექსტრემალურ სიტუაციებში დამუხრუჭება პრაქტიკულად შეუძლებელია. შენელება თუ მაქსიმალურად სწრაფია ან ფერდობი ზედმეტად ციცაბოა, სხეულის მასის ტრანსფერი სრულიად ჰორიზონტალურია. არანაერი წონა არ იმოქმედებს წინა ბორბალზე და არანაერი მოჭიდება არ იარსებებს თქვენს შესაჩერებლად. მხოლოდ უკონტროლოდ დაეშვებით ქვემოთკენ.
მოარიდეთ თავი ასეთ სიტუაციებში მოხვედრას მთის ველოსპორტით თქვენი დაინტერესების პირველ ეტაპზე! ასეთი რამ რომ არ შეგემთხვათ, მიყევით თქვენს ველოსიპედს, ვიდრე არ შეეჯახებით წინააღმდეგიბას, რაც მოგცემთ საკმაო მოჭიდებას ხელახლა დასამუხრუჭებლად – ეს უკვე დაწინაურებული უნარებია.
პოზა დამუხრუჭების დროს
ჩვეულებრივზე მაგარი დამუხრუჭება რთულ დაბრკოლებასთან დარტყმას გავს. წამოიწიეთ სკამზე და უკან გადაიწიეთ, თქვენი ზედა ტანით ველოსიპედთან ახლოს მიიტანეთ და მოქნილობის საშუალება მიეციეთ თქვენს მკლავებს დარტყმის ძალის შთანთქმისათვის.
დამუხრუჭების თანმიმდევრობა
კიბეზე ან რაიმე სახის დაბრკოლებაზე ქვემოთ დაშვებისას მუხრუჭები ძალზე სწრაფად უნდა აუშვათ, მხოლოდ იმ დროით, რაც დაჭირდება დაბრკოლების გადალახვას. არ დაამატოთ დაბრკოლებაზე დარტყმის ძალა დამუხრუჭების ძალას. თუ თქვენი ველოსიპედი ირყევა ქვემოთ დაშვებისას, აუშვით მუხრუჭები, რათა თავიდან აიცილოთ თქვენი გრავიტაციის ცენტრის დარღვევა.
ნახატზე:დამუხრუჭება აძლიერებს დარტყმის ძალას და მოცურებას.
სავარჯიშოები
ქვემოთჩამოთვლილი სავარჯიშოები ნებისმიერ დროს შეგიძლიათ სცადოთ. დაიწყეთ სწორ, მოკირწყლულ გზებზე და შემდეგ უკვე სხვა რელიეფზე გაიმეორეთ. დაიწყეთ მოკირწყლული ადგილიდან და გადადით მძიმე გრუნტიან, ფხვიერ ნიადაგზე, ტალახზე და შეემდეგ ხრეშზე (რაც ყველაზე ყველაზე საშიშია). თქვენი მიზანი უნდა იყოს თანდათანობით ისწავლოთ სწრაფი დამუხრუჭება უმოკლეს შესაძლებელ მანძილზე მოსრიალების გარეშე.
პირველი სავარჯიშო: აღმოაჩინეთ თქვენი მუხრუჭები
- იპოვეთ მოსწორებული ზედაპირი, რომელზეც 100 მეტრს გაივლით ზომიერად საშუალო სიჩქარით.
- მონიშნეთ ადგილი, რომელიც თქვენი სამუხრუჭე წერტილი იქნება.
- იარეთ მისი მიმართულებით ზომიერი სიჩქარით.
- მიიღეთ უსაფრთხო პოზიცია, წამოიწით სკამზე (ძალიან მსუბუქად), ორივე ფეხი სტაბილურად უნდა გქონდეთ, მრუდმხარას (crank) ჰორიზონტალურად. თუ ის არ ჰორიზონტალური არა, მაშინ თქვენ ავტომატურად მოუხვევთ დამუხრუჭებისას).
- მოემზადეთ დასამუხრუჭებლად თქვენი ზედატანის უკან გადაწევით. გახსოვდეთ, რომ ამ დროს პირველად უკან გადაგაქვთ საჯდომი. მომართეთ ზედატანი და მსუბუქად უკან უბიძგეთ. მკლავებს ბოლომდე ნუ გაშლით. ახლა უკვე მზად ხართ დამუხრუჭებისათვის.
- დაამუხრუჭეთ.
- დაამუხრუჭეთ სწორ ხაზზე. ამ დროს არ სცადოთ მოხვევა. მეტი ძალა დაატანეთ წინა მუხრუჭს და არა უკანას. ერთდროულად ორივე მუხრუჭს ნუ გამოიყენებთ, გამოიყენეთ თანდათანობით და იმეორეთ ეს სავარჯიშო დამუხრუჭების ეფექტის გასაზრდელად.
თუ მოცურდით, ეს იმას ნიშნავს, რომ დამუხრუჭებისას ზედმეტ ძალას იყენებთ ან ნაკლები წონა მოდის უკანა საბურავზე. რაც უფრო მაგრად ამუხრუჭებთ, მით უფრო ნაკლები წონა აწვება უკანა ბორბალს და უფრო მეტად სრიალებთ. - შეჩერდით ბოლომდე და დააკვირდით, რამდენად შორს ხართ დამუხრუჭების წერტილიდან.
- სავარჯიშო მანამ იმეორეთ, სანამ არ დარწმუნდებით, რომ კარგად გამოგდით და აღარ სრიალებთ.
- შემდეგ შეარჩიეთ ნაკლებად დამრეცი ფერდობი, სადაც შეძლებთ დიდი სიჩქარის აკრეფას და სცადეთ მოძრაობის უმოკლეს მანძილზე შეწყვეტა.
გახსოვდეთ!
- არ ჩამოეკიდოთ საჭეს წინ გაშლილი მკლავებით. ეს პოზა გამოათავისუფლებს თქვენი წონის დიდ ნაწილს წინა ბორბლიდან და არ მისცემს საშუალებას მას უზრუნველყოს საკმარისი პირველადი მოჭიდება თქვენს გასაჩერებლად. ამის ნაცვლად თქვენ მოცურებას განაგრძობთ.
- თუკი თქვენი წინა ბორბალი სრიალებს, მაშინვე აუშვით თქვენი წინა მუხრუჭი.
მეორე სავარჯიშო: როგორ დავძლიოთ უკანა ბორბლის მოცურება?
გაიმეორეთ თავისუფლად დაშვების სავარჯიშო, მაგრამ გამოიყენეთ მხოლოდ წინა მუხრუჭები.
შეამჩნევთ, რომ სამუხრუჭე მანძილი თითქმის იგივეა, რაც წინა ცდისას იყო, როცა ორივე მუხრუჭს იყენებდით. ეს იმის ნიშნავს, რომ დამუხრუჭების ძალა წინა ბორბალზე მოდის.
ახლა კი სცადეთ გამოიყენოთ უკანა მუხრუჭი, თუმცა ძალზე მსუბუქად. თუკი აგრძელებთ უკონტროლო დაშვებას, ეს იმას ნიშნავს, რომ მუხრუჭს ზედმეტად იყენებთ.
მესამე სავარჯიშო: როგორ შევანელოთ სვლა ციცაბო დამრეცზე
- იპოვეთ მოკირწყლული ბილიკი, სუფთა და მშრალი ციცაბო მონაკვეთით (დაახლოებით 20% დახრით)
- აკრიფეთ ზომიერი სიჩქარე
- მიიღეთ სკამზე წამოწეული დაბალანსებული პოზა (იხ.: სავარჯიშო ბალანსის შესახებ თავში)
- დაამუხრუჭეთ (მაგრად ნუ მოეჭიდებით მუხრუჭს, აკეთეთ ეს თანდათანობით, მაგრამ სწრაფად).
ციცაბო ფერდობი განაპირობებს ველოსიპედით თავისუფლად დაშვებას. თუკი ეს ასეა, შეგიძლიათ ორი რამის გამოსწორება:
პირველი: დაჯექით სწორად, უფრო მეტად მოიხარეთ (სკამს მოუჭირეთ ფეხები)
მეორე: ნაკლებად ამუხრუჭეთ უკანა მუხრუჭით, უფრო მეტად ეს წინა მუხრუჭით აკეთეთ.
გაიმეორეთ სავარჯიშო დიდი სიჩქარით და სცადეთ სრულად შეჩერდეთ ფერდობის ყველაზე ციცაბო მონაკვეთზე. სცადეთ შეინარჩუნოთ ბალანსი ერთი წამით (საამისოდ არ შეწყვიტოთ მაქსიმალურად ქვემოთ ყურება, არ უყუროთ თქვენს ველოსიპედს), შემდეგ აუშვით მუხრუჭს.
რა შეგვიძლია დავასკვნათ სავარჯიშოების შესრულების შემდეგ?
მყარი დამუხრუჭება მოსრიალების გარეშე ძალიან მნიშვნელოვანია ველოსიპედის სრული კონტროლისათვის. თქვენ უკვე იცით, თუ როგორ უნდა დააბალანსოთ წინა და უკანა მუხრუჭები და როგორ უნდა აირიდოთ მოცურება. დამუხრუჭების ბალანსი ბევრ ტიპურ სიტუაციაშია მნიშვნელოვანი. ახლა, როცა უკვე იცით, როგორ დაძლიოთ წონის/მასის ტრანსფერის ეფექტი, მზად ხართ დაძლიოთ დაბრკოლებების ფართო სპექტრი.
მუდამ გახსოვდეთ, რომ ციცაბო და დამრეც მონაკვეთებზე დაშვებისას დასამუხრუჭებლად სწორედ ამ უნარებს გამოიყენებთ!
თარგმნილი და რედაქტირებულია თეა გულუას და ჯეიმს დინის მიერ